EU-experts: Europa moet fors investeren in onderzoek en innovatie om relevant te blijven

Volgens de High Level Expert Group (HLE Group), die de Europese Commissie adviseert over onderzoek en innovatie (O&I), moet Europa fors investeren in O&I om mondiale uitdagingen aan te pakken en relevant te blijven op het wereldtoneel. De groep roept op tot een  investering van 220 miljard euro en een radicale verandering in de manier waarop de financieringsinstrumenten van de EU momenteel zijn georganiseerd.

Met deze stevige investeringen stelt de HLE Group onder meer voor om talent aan te trekken en te behouden door  een verbeterd Marie Skłodowska-Curie Actions MSCA-programma (voor doctoraal en postdoctoraal onderwijs), en daarin een nieuw instrument om de carrière van jonge onderzoekers te bevorderen ("Choose Europe"). Essentieel hierbij is een nieuw systeem voor het toekennen van startersbeurzen, in lijn met de nieuwe aanpak die we in Nederland Erkennen & Waarderen noemen. Annelien Bredenoord, bestuursvoorzitter van de EUR is lid van deze HL Expert Group: “Als we effectief willen blijven in onderzoek en innovatie, dan moeten we alles op alles zetten om jong talent in Europa te behouden. Dat betekent nog veel steviger investeren in onderzoek en innovatie dan we nu doen. Dat is ons unanieme advies aan de Europese Commissie. Opmerkelijk natuurlijk dat in Nederland het kabinet voor een beleid kiest dat daar volledig haaks op staat. Het is echt een wake up call voor Europa, we verliezen relevantie en worden ingehaald door andere landen en werelddelen.”

Nationale overheden en bedrijven

Naast het verhogen van het totale budget, roepen de experts nationale overheden op om meer te investeren in onderwijs en onderzoek op nationaal niveau; verschillende landen blijven nog ver achter bij het afgesproken percentage van 3% van het nationaal inkomen. Niet verrassend geldt dit ook voor Nederland, dat momenteel slechts 2,3% investeert. Dit percentage zal door de aangekondigde bezuinigingen van 1 miljard euro op het Hoger Onderwijs waarschijnlijk tot onder de 2% dalen. UNL-voorzitter Caspar van den Berg: “Als de Nederlandse overheid er echt voor wil zorgen dat Nederland concurrerend blijft, moet ze voldoende investeren in haar kennisinstellingen. Daar hebben de Nederlandse planbureaus, de voorzitter van De Nederlandsche Bank, Enrico Letta, en Mario Draghi onlangs op gewezen, en nu ook deze experts in de High-Level Group. Deze investeringen zijn nodig om het concurrentievermogen, en daarmee de welvaart van Europa, te behouden en ervoor te zorgen dat ons continent duurzamer en veiliger wordt.”

Diezelfde experts adviseren ook dat bedrijven hun investeringen in innovatie zouden moeten verhogen. De private sector zou via allerlei initiatieven iedere publieke euro moeten matchen met bijna 4 euro. 

Naast pleiten voor deze specifieke financiële prikkels, doet de HLE Group nog een aantal andere aanbevelingen. Zoals het instellen van twee nieuwe Europese raden, één voor Concurrentievermogen en één voor het aanpakken van grote maatschappelijke problemen zoals de energietransitie, sociale innovatie en groeiende ongelijkheid, de Societal Challenges Council. Bredenoord benadrukt het belang hiervan: “Wetenschap kan een cruciale rol spelen in het bedenken en vormgeven van oplossingen voor de grote maatschappelijke vraagstukken, maar dan moet je de voorwaarden en financiering van dat onderzoek wel goed organiseren. Echte interdisciplinariteit mogelijk maken en nieuwe, inclusievere vormen van het erkennen en waarderen van wetenschappers.”

Dual Use

Een andere opvallende aanbeveling van de HLE Group is die voor zogeheten Dual Use: accepteer Dual Use – het feit dat feitelijke elke vorm van wetenschap ook gebruikt kan worden voor militaire doeleinden - als onvermijdelijk, en maak er echt tweerichtingsverkeer van. Bredenoord: “De grenzen tussen research voor publieke of militaire doeleinden zijn eigenlijk niet te beheersen. De ontwikkeling van bijvoorbeeld Kunstmatige Intelligentie of alles rondom energie en klimaatadaptatie gaat razendsnel en is zowel publiek als militair van groot belang.”

De High Level Expert Group presenteerde woensdag 16 oktober het rapport ‘Align, Act, Accelerate’ met in totaal 12 aanbevelingen hoe verder te gaan met de Europese investeringen die vallen onder het kaderprogramma onderzoek en innovatie. Het huidige programma, Horizon Europe, is werelds grootste publieke programma voor O&I en wil de academische wereld en bedrijfsleven uitdagen om samen oplossingen te bedenken voor maatschappelijke vraagstukken die in heel Europa spelen.