Werkdruk op de universiteiten

Wat doen universiteiten aan het terugdringen van de ervaren werkdruk en toenemende prestatiedruk onder onderzoekers?
 

Universiteiten nemen het signaal over prestatiedruk serieus. In opdracht van SoFoKleS (Sociaal Fonds voor de Kennissector) is in 2017 een verkennend rapport gepubliceerd naar werkdruk.

Tevens is onderzoek gedaan naar welke factoren van invloed zijn op de ervaren prestatiedruk van wetenschappelijk personeel. Dit rapport is in 2017 gepubliceerd en biedt de universiteiten handvatten om ervaren werk- en prestatiedruk onder medewerkers aan te pakken.

In 2020 heeft ICTU een analyse uitgevoerd naar de situatie rondom de ervaren werkdruk op de Nederlandse universiteiten, op basis van de gegevens in het WERKonderzoek. Daarbij is zowel gekeken naar de ervaren werkdruk als naar herstelbehoefte, regeldruk en een aantal achtergrondkenmerken die variaties in ervaren werkdruk verklaren.

In 2019 heeft minister van Engelshoven de VSNU en NWO gevraagd om te inventariseren wat NWO en de universiteiten zelf kunnen doen aan werkdruk. Dit plan is in december 2019 aangeboden aan de minister. De maatregelen richten zich enerzijds op het terugdringen van de aanvraagdruk en anderzijds op middellange termijn om meer ruimte te geven aan diversificatie en het dynamiseren van loopbaanpaden. 

Aanvraagdruk

Wetenschappers besteden veel tijd aan het schrijven van onderzoeksvoorstellen, maar hebben een kleine kans op succes. Tijd die ze hadden kunnen besteden aan het doen van onderzoek. De maatregelen die NWO, na een brede consultatie, eind 2017 invoerde om de aanvraagdruk te verminderen, hebben effect gehad. Sindsdien hebben zich wel nieuwe ontwikkelingen voorgedaan, zoals de invoering van de NWA. Daarbij konden veel aanvragen niet gehonoreerd worden. Universiteiten zien de hoge aanvraagdruk als een groot probleem dat zij vanuit hun verantwoordelijkheid als goede werkgevers willen oplossen. In bevorderingscriteria zullen ze minder belang hechten aan het aanvragen en verkrijgen van onderzoeksfinanciering. Jonge onderzoekers krijgen meer ruimte voor ontwikkeling (o.a. vrijstelling van aanvragen) en de universitaire Research Support Services worden versterkt in hun adviserende rol bij het indienen van aanvragen. NWO zal een mix van aanvullende maatregelen invoeren ter verlaging van de aanvraagdruk, zoals aanvragen zonder deadline, het invoeren van her-indiening met restricties en vereenvoudiging van aanvraagprocedures en verbeteren van de communicatie daarover. 

Diversificatie van loopbaanbeleid

In de beoordeling van wetenschappers komt de nadruk minder te liggen op kwantiteit (zoals aantal publicaties) en sterker op kwaliteit, inhoud, wetenschappelijke integriteit, creativiteit, onderwijs, impact en leiderschap. Meer aandacht en waardering voor de kwaliteit van een onderzoeksvoorstel zal helpen het aantal aanvragen te verminderen. Deze maatregelen passen binnen het onlangs door een brede coalitie (VSNU, NWO, KNAW, NFU en ZonMw) bekend gemaakte position paper ‘Ruimte voor ieders talent’ om te komen tot een nieuwe balans in het erkennen en waarderen van wetenschappers. 

Een lokale aanpak op iedere universiteit

Bij de aanpak van werkdruk moet zoveel mogelijk rekening gehouden worden met de omstandigheden in de betreffende universiteit, faculteit en vakgroep. Partijen hebben in de cao daarom afgesproken dat iedere universiteit een werkplan over werkdruk en duurzame inzetbaarheid opstelt in samenspraak met het lokale overleg van werknemersorganisaties. Deze plannen staan aan de rechterzijde van deze pagina.

Voor het aanpakken van de ervaren werkdruk zoeken universiteiten naar creatieve manieren voor het verlichten hiervan, bijvoorbeeld door de koppeling tussen de Banenafspraak en werkdruk. 

Cao-nu 

In de onderhandelingen die op dit moment plaatsvinden voor de Cao Nederlandse Universiteiten is werkdruk ook onderwerp van gesprek.