4 maart 2022 - Nederlandse kennisinstellingen bevriezen samenwerkingsverbanden met Rusland en Belarus

De universiteiten, hogescholen, KNAW, NWO en umc’s hebben besloten om de formele en institutionele samenwerkingen met onderwijs- en kennisinstellingen in de Russische Federatie en in Belarus per direct tot nader order te bevriezen. Zij doen dit in navolging van de dringende oproep van de minister van OCW. De kennisgemeenschap in Nederland steunt deze oproep, maar betreurt ook de gevolgen ervan voor het onderwijs en onderzoek. Onderzoek floreert door internationale samenwerking en de open uitwisseling van kennis, inzichten en ideeën. 

Wat betekent dit voor studenten, medewerkers en organisaties? 
Aan de Nederlandse universiteiten en hogescholen studeren op dit moment circa 917 Oekraïense, 1653 Russische studenten en enkele Belarussische studenten. En zijn enkele honderden Oekraïense, Russische en Belarussische medewerkers bij de kennisinstellingen actief. Nederlandse universiteiten, hogescholen, KNAW, NWO en umc’s hebben tientallen formele samenwerkingsverbanden met Rusland en Belarus. Dit besluit zal onder meer de volgende consequenties hebben:  

• Russische en Belarussische studenten, docenten en onderzoekers die op dit moment in Nederland zijn, kunnen hier blijven en worden zo goed mogelijk ondersteund door de instellingen waarbij zij een opleiding volgen of werkzaam zijn.
• Nederlandse studenten, docenten en onderzoekers die in Rusland en Belarus zitten, wordt dringend geadviseerd terug te keren naar Nederland als dat op een veilige manier kan. Voor meer informatie hierover, raadpleeg de website van Buitenlandse Zaken via https://www.nederlandwereldwijd.nl/landen/rusland/reizen/reisadvies..
• Per direct worden de samenwerkingsverbanden op het gebied van onderzoek en onderwijs met Rusland en Belarus bevroren. Dit betekent dat activiteiten die vallen onder de samenwerkingsverbanden tot nader order stoppen. Dit houdt onder meer in dat er geen financiële transacties meer worden gedaan en dat er in institutionele samenwerkingen geen data en kennis meer worden uitgewisseld.
• Er zullen geen gezamenlijke (wetenschappelijke) evenementen meer plaatsvinden, deelnemers vanuit Russische en Belarussische instellingen worden uitgesloten van deelname.
• Er zullen geen nieuwe samenwerkingsprojecten worden gestart, ook zullen er geen nieuwe initiatieven binnen bestaande samenwerkingsprojecten worden gestart.
• Onderzoekers verbonden aan een Russische of Belarussische instelling zullen niet worden uitgenodigd als referent of commissielid bij de beoordeling van onderzoeksvoorstellen. 
• De Nederlandse onderzoeksgemeenschap zal in multinationale samenwerkingen gezamenlijk optrekken met de partners inzake de relatie met Rusland en Belarus. 

Hulp aan Oekraïense, Russische en Belarussische studenten en medewerkers 
De langdurige en vruchtbare samenwerking met Oekraïense onderzoekers en organisaties zal daarentegen onverminderd doorgaan, voor zover de omstandigheden dat toestaan. Ook aan Russische en Belarussische studenten en medewerkers zal ondersteuning worden geboden. Dat gebeurt op verschillende manieren:  

• Op dit moment bevinden zich circa 917 Oekraïense studenten en enkele honderden medewerkers in Nederland. Die leven in grote onzekerheid over de gevolgen van de oorlog voor hun familie en persoonlijke situatie. Alle instellingen onderhouden contact met deze Oekraïners en bieden ondersteuning waar dat nodig is.
• Er worden bij alle universiteiten, de desbetreffende hogescholen, KNAW en NWO fondsen aangewend voor Oekraïense, Russische en Belarussische studenten en medewerkers in Nederland die in de (acute) financiële problemen komen als gevolg van de oorlog, bijvoorbeeld doordat ze geen toegang hebben tot hun bankrekening.
• Daarnaast willen de kennisinstellingen een veilige plek bieden aan Oekraïense studenten, docenten en onderzoekers die hun thuisland zijn ontvlucht. In een samenwerking van De Jonge Akademie, UAF, universiteiten, umc’s, hogescholen, KNAW en NWO komt er een coördinatiepunt voor het opvangen van zowel studenten en medewerkers. Zodat zij zo snel mogelijk binnen Nederlandse instellingen een plek kunnen vinden. Hiertoe sluiten we ook aan bij bestaande initiatieven zoals de internationale beweging Science for Ukraine. 
• Naast onze eigen inzet heeft het kabinet €1 miljoen ter beschikking gesteld voor bovenstaande initiatieven.
• De Nederlandse onderzoek en onderwijsorganisaties onderhouden nauwe contacten met hun collega-instellingen in Oekraïne. Als die gebruik kunnen maken van de kennis of contacten van Nederlandse onderzoekers, zullen deze onderzoekers die ter beschikking stellen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan kennis over cybersecurity, of acute en traumazorg.  

Samenwerking met Russische en Belarussische studenten, docenten en onderzoekers 
De institutionele samenwerkingen met Russische en Belarussische organisaties worden bevroren, maar vele samenwerkingen in onderwijs en onderzoek zijn gebaseerd op peer-to-peer relaties met Russische en Belarussische onderzoekers. Velen van hen hebben met gevaar voor eigen leven de invasie publiekelijk bekritiseerd. Daarom willen de instellingen hun medewerkers alle ruimte geven de bestaande persoonlijke contacten met deze onderzoekers voort te zetten, waar dat passend is. Zeker in tijden van oorlog en conflict is het belangrijk dat we met deze onderzoekers in gesprek blijven. 

Per geval moet beoordeeld worden of persoonlijk contact en samenwerking met Russische en Belarussische onderzoekers voortgezet kan worden. Voor ondersteuning bij die afweging kan desgewenst bij universiteiten, hogescholen KNAW, NWO en umc’s daarvoor contact worden gezocht met de afdeling Integrale Veiligheid. Ook kan voor advies contact worden gezocht worden met het landelijk Loket Kennisveiligheid (www.loketkennisveiligheid.nl).